Nei it ferline werom: Een gruwelijke Pinkstergebeurtenis
In de Jirnsumer archieven vond de redactie een gruwelijk verhaal, dat zich afspeelde op Pinkstermaandag van het jaar 1928. De gebeurtenissen van 76 jaar geleden zijn uitvoerig door een (onbekende) verslaggever opgetekend. Het krantenartikel uit 1928 is (in aangepaste spelling) in zijn geheel overgenomen.
MOORD TE OUDESCHOUW – Poging tot zelfmoord. Een jongeman doodt zijn 19-jarig meisje met messteken. Twee anderen gewond.
J.B. van Irnsum, een 19-jarige werkman aan de houtfabriek te Grouw en Jacob de Jong te Oudeschouw, een jongeman van dezelfde leeftijd, waren al enkele jaren kameraden, die met elkaar op en uit gingen. B. had nu ongeveer een jaar verkering gehad met de 19-jarige IJnskje Speerstra van Sijbrandaburen, terwijl een even jongere zuster van deze, Hinke Speerstra, omgang had met De Jong.
Pinkstermaandag brachten ze des middags met z’n vieren een bezoek aan de kermis te Heerenveen. Toen ze daar naar hun zin lang genoeg geweest waren, fietste het viertal weer naar huis terug. B. en IJnskje gingen hun avondbrood gebruiken bij B.’s moeder, de wed. B. te Irnsum en De Jong en Hinke deden hun maal op bij de ouders van de jongeman.
Een uurtje later, bij het huis van de laatsten, even ten noorden van de brug te Oudeschouw, ontmoette men elkander weer; ze zouden nog even op de Skouster merke zien. Het was daar gezellig, men zag eens hier en daar rond en op de bovenzaal van hotel Kuidersma werd een dansje gemaakt.
Niet lang daarna, toen de jongelui de weg opwandelden, gebeurde het vreselijke. Na een korte woordenwisseling bracht B. zijn meisje met een dolkmes steken toe in hals, borst en op verschillende andere plaatsen. Toen De Jong en Hinke die dichtbij waren, IJnskje wilden verdedigen, liepen ze eveneens verwondingen op aan handen en armen. Tenslotte gaf B. zichzelf een grote steek in de hals. IJnskje gaf kort na de aanval de geest. De verwondingen die B. zichzelf toebracht, bleken niet levensgevaarlijk te zijn.
Jacob de Jong vertelt…
We hadden een kort onderhoud met Jacob de Jong, die we in zeer zenuwachtige toestand aantroffen. Hij was erg onder de indruk van het gebeurde. Zijn hand was met een doek omwonden, waaruit het bloed nog sijpelde. Hij vertelde ons dat B. altijd een vreemde jongen is geweest. Aanstellerig en los. Vroeger was het nog erger dan nu. De omgang het laatste jaar met IJnskje had veel aan hem verbeterd. Toch stokte het nu en dan. IJnskje was een rustig meisje en geheelonthoudster. B. daarentegen sprong wel eens uit de band en dronk een biertje.
IJnskje had er daarom wel meermalen over gesproken om de verhouding af te breken. Een gesprek daarover ontstond ook toen men ’s avonds bij Kuidersma vandaan kwam. B. en IJnskje liepen samen de Akkrumer kant op, terwijl De Jong en Hinke de Irnsumerweg op wandelden. Onderwijl had IJnskje het er tegenover B. weer over, dat hij niet altijd zo aanstellerig en los moest doen. Hoe en wat daar precies besproken is, kon De Jong natuurlijk niet zeggen.De vier jongelui ontmoetten elkaar weer bij de brug en toen gingen de paren afzonderlijk weer de richting Irnsum op, hoewel men niet ver van elkaar af bleef.
De oude Aldskousterbrêge over de Wjittering
En plotseling – ongeveer honderd meter voorbij De Jong’s woning –(het was tegen twaalven) daar gebeurde het ineens.
Het kostte De Jong moeite verder te vertellen. “It gebeurde allegearre sa fluch” zei hij. Mar yn ienen, dêr hiene je dy klap. J. stuts har oeral en hy sloech wyld mei it mes. Ik soe IJnskje ferdedigje en Hink eek mar wy koene earst neat begjinne omdat J. sa mei it mes swaaide. Doe bin ik hin op ‘e hûd sprong en treau him yn ‘e sleat. Derby krige iik dizze stek yn ‘e hân. Hinke krige stekken boppe yn ‘e earm en yn ‘e ûnderearm. Doe’t hy wer út ‘e sleat wie, joech hy himsels in stek yn ‘e hals fan it iene ear nei it oare …..” “It is net libbensgefaarlik, ha ‘k heard” merkten we op.“Wie it mar sa”, antwoordde De Jong in zijn vertwijfeling.
We hebben De Jong ook nog gevraagd of B. onder invloed geweest is van sterke drank. De Jong deelde mee dat B. te Heerenveen niets had gedronken en te Oudeschouw drie glazen bier. Het is niet precies te zeggen of deze hoeveelheid invloed gehad heeft op B.’s gemoedsstemming die tot de daad aanleiding was.
Na de moord
Voorbij komende wielrijders stelden de op de kermis te Oudeschouw aanwezige politie in kennis met het drama dat daar had plaats gehad. De veldwachters Bergsma en Terpstra van Akkrum gingen er direct op af. Ze vonden daar IJnskje aan de weg liggen en naast haar B. Beiden bloedden hevig. Er was toen nog een weinig leven in het meisje te bespeuren, maar na enkele minuten overleed het ongelukkige slachtoffer van deze liefdestragedie. Omstanders wezen B. als de dader aan. Hij leek er ook ernstig aan toe. Het dolkmes lag tussen hen in…. De politie nam dit in beslag.
Onderwijl werd ook de politie van Rauwerderhem (in deze gemeente had het voorval plaats) gewaarschuwd, benevens de loco-burgemeester, de heer S. Dijkstra. Men heeft de justitie te Leeuwarden opgebeld, die last gaf het lijk te vervoeren naar het café Kuidersma, welke opdracht door de veldwachters Groenveld en Jongstra van Rauwerderhem werd uitgevoerd.
Spoedig waren ook drie doktoren aanwezig; twee uit Akkrum en één uit Irnsum, op wier advies B. naar het ziekenhuis te Leeuwarden werd vervoerd. De Jong en Hinke werden in De Jong ’s ouderhuis verbonden. De predikant van Sijbrandaburen, dr. Swart, aan wie bericht was gezonden, heeft de ouders van het meisje de treurige feiten meegedeeld. De vader heeft zich toen zo spoedig mogelijk naar Oudeschouw begeven, maar , naar wij vernemen, werd hem niet toegestaan het lijk te zien, alvorens de justitie ter plaatse was.
Het vermoorde meisje was boerenmeid te AEgum, bij Idaard. Men deelde ons mede, dat de familie Speerstra binnenkort naar Eindhoven zou vertrekken voor arbeid in de Philips-fabrieken. De beide meisjes waren daartoe reeds goedgekeurd.
Op 1 juni 1928 had onder zeer grote belangstelling de begrafenis van IJnskje Speerstra plaats
Gerelateerd bericht
Historische lezing in Grou over o.a. Jirnsum →
Nei it ferline werom: FEESTEN IN JIRNSUM →
Nei it ferline werom: Ekke Blaauwstrjitte →