Nei it ferline werom: Fonterbuorren — Foutebuorren
1994 was – aldus diverse krantenknipsels uit het privé-archief van Piet Posthumus – voor Jirnsum het jaar van:
Rijdend postkantoor opgeheven – nieuw bedrijf in Jirnsum (Frans van Steen) – bouwgrond voor woonwijk tussen nieuwe randweg en Heareburch – sporters Jirnsum blij met grotere kantine – project over “het weer” op basisschool It Tredde Ste m.m.v. Piet Paulusma – plaatsen nieuwe zendmast in Jirnsum, een gigantisch schouwspel – De Twee Gemeenten verkocht – milieugedeputeerde opent hypermoderne jachthaven (Marina) – Boarnsterstim onder dak (hokje op sportveld voor voetbalreporter Jappie Hallema) – Jirnsum heart no by de tsien moaisten (afronding eerste fase dorpsvernieuwing) – twee rode zitbanken Wide Steech voor 75-jarig Plaatselijk Belang, geschonken door Bond van Plattelandsvrouwen – Jirnsum organiseert imposante feestweek. Reden: Plaatselijk Belang viert 75-jarig jubileum en voltooiing dorpsvernieuwing – Jirnsumer katten zijn onderling sterk verbonden (reünie in een tot de nok toe gevulde tent op de ijsbaan werd een groot succes).
Tijdens deze feestweek in 1994 zijn op twee lokaties grote borden geplaatst met aankondigingen die voor Jirnsum van grote betekenis zouden zijn; belangrijke stappen vooruit voor een leefbaarder toekomst.
** de aankondiging dat in Jirnsum binnenkort (!!) een Pro-markt wordt geopend. ** langs de nieuwe randweg “Terprâne” een opvallend bord met de mededeling dat aldaar bouwkavels te koop worden aangeboden.
Op de foto is te zien dat er aan de Heareburch al een flink aantal woningen is verrezen, terwijl er langs de Terprâne eveneens bouwactiviteiten zijn gestart en er inmiddels drie woningen staan.
De eerste (en uiteraard volgende) bewoners zullen zich, met veel Jirnsumers verwonderd hebben over de naam van deze, fraai binnen de Terprâne gelegen nieuwe straat. De plaatselijke commissie die de gemeente adviseert bij het vaststellen van nieuwe straatnamen, kwam met de opmerkelijke naam Fonterbuorren.
Straatnamen als b.v. De Finne, De Slinke, Himdyk, De Terp. Douwemastrjitte, Learewei, zijn, hoewel geografisch niet allemaal juist gesitueerd, toch duidelijk te herleiden naar Jirnsums verleden.
Maar Fonterbuorren ?? ….. Foutje ? Er zal ongetwijfeld bedoeld worden: Foutebuorren, naar het eeuwenoude gehucht rond de voormalige boerderij van Thomas en Tryntsje Jorwerda.
Foutebuorren In oude, handgeschreven geschriften, kronieken en op kaarten komen we de naam Foutebuorren tegen, maar de naam wordt niet altijd eensluidend gebruikt. Niet verwonderlijk overigens, want in aanmerking genomen dat de naam al meer dan 500 jaar geleden werd gebruikt, is het bij een onduidelijke schrijfwijze aannemelijk dat er vergissingen zijn begaan. De als u bedoelde (met de hand geschreven) letter kan gemakkelijk worden aangezien voor een n. Zodoende komen we een enkele keer de naam Fonte(r)buren tegen in een “Aldfryske Oarkonde uit 1488.
Nog enkele reuzenstappen terug in de geschiedenis:
1531 Foutaburen
1593 Fontebuuren
1698 Foute Buuren
1718 Foute Buiren (Schotanusatlas)
1850 Fouteburen
Taalkundig: Volgens het Frysk Wurdboek: foute = verdieping, ontstaan door afgraving. Dit verklaart ook de informatie van de familie Jorwerda, die, uiteraard geïnteresseerd naar de herkomst van hun woonstee, jaren geleden op eigen onderzoek uit ging naar de betekenis van de naam Foutebuorren. Tryntsje Jorwerda:”Der ha hjir trije pleatsen stien. Dy fan ús wie de middelste. Se ha ús ferteld dat in foute in lichte yn it lân is, dy ’t by ’t hjerst en winterdeis meast ûnder wetter stie.”
Als we bedenken dat de reed naar de Jorwerda’s omhoog loopt en duidelijk te zien is dat het woonhuis hoger gelegen is dan de omliggende landerijen, dan is het niet onmogelijk dat de foute is ontstaan door het afgraven van een terp. Vrij recente bodemvondsten riepen bij archeologen de vraag op of er aldaar een uithof van het voormalige kleaster Ealsum kan hebben gestaan.
Interessant om te weten, maar waar het in deze aflevering om gaat is dat er over de juiste naam van deze Jirnsumer útbuorren geen twijfel behoeft te bestaan: Foutebuorren, volgens de kaart van Eekhoff. De handschriften uit 1593 – Fontebuuren – zullen zeer waarschijnlijk abusievelijk als zodanig zijn overgenomen. Blijft de vraag waarom bij de straatnaamgeving van de nieuwe Jirnsumer straat in 1994 de adviescommissie de naam Fonterbuorren uit de hoge hoed toverde. Waar was het historisch besef bij de keuze van deze wonderlijke naam? Bewoners (en anderen) hebben zich vast en zeker afgevraagd: Fonterbuorren ?? Heeft deze naam een historische betekenis en zo ja, wat betekent dat dan? Wat of wie is of was Fonter? Bij navraag horen we opmerkingen als: Foutebuorren, wie wil er nu in een foute buorren wonen (!!). Dat is een mening waar men verschillend over kan denken. Maar het blijft jammer dat, hoewel er ongetwijfeld andere alternatieven waren, men heeft gekozen voor een in 1593 wellicht wat onduidelijk geschreven naam. Deze verbastering van een eeuwenoude naam, is bovendien historisch gezien, nergens op gebaseerd.
Om de geschiedenis toch een beetje recht te doen zou het voor de Jorwerda’s misschien een idee zijn om hun fraaie nieuwe woning op het oude stee een naam te geven. Welke die dan moet zijn ?? Een niet zo moeilijk te beantwoorden vraag.
Gerelateerd bericht
Historische lezing in Grou over o.a. Jirnsum →
Nei it ferline werom: FEESTEN IN JIRNSUM →
Nei it ferline werom: Ekke Blaauwstrjitte →