Nieuwe bewoners in de Fermanje

Sinds juli vorig jaar wordt de Fermanje kerk door nieuwe mensen bewoond. Een klein beetje bij toeval sprak ik Guusta Elzinga tijdens de kerstmarkt, in hun kerk, terwijl Anne Sollie een koortje begeleidde op zijn vleugel.
Deze prachtige locatie smeekte mij om een verhaal en de, bijna, tot etalage verheven werkplaats verraadde een gepassioneerd handwerker. Want dat is precies wat Anne doet; gepassioneerd een ambachtelijk vak uitoefenen. Namelijk het vak van pianotechnicus. Dat leest u goed: pianotechnicus!

Dat vraagt om een inleiding.
Na het afronden van het conservatorium in Utrecht is Anne 20 jaar pianodocent en dirigent geweest. 20 Jaar en vele kinderen, tieners en volwassenen later begon het ambachtelijk hart sneller te kloppen en begon Anne aan de opleiding tot pianotechnicus. Eerst werd de opleiding gecombineerd met het werk aan de muziekschool, later nam Anne ontslag bij de muziekschool om zich volledig op zijn eigen bedrijf te kunnen richten: “Anne Sollie Pianotechniek”. Het technische deel bevat hier het restaureren en stemmen van vleugels en piano’s. Tevens kunt u voor verhuur en verkoop bij Anne Sollie terecht.

Het was een regenachtige en bijzonder winderige zondagmiddag in maart. Maar het had ook net zo goed oktober kunnen zijn; gezien het weer. Mijn fiets zet ik tegen de voorgevel en op het moment dat ik mij afvraag hoe groot een deurbel op een kerk moet zijn, gaat de deur open. Anne zelf is het die mij welkom heet en na het aannemen van mijn jas begroet ook Guusta mij. Gedrieën betreden wij de toonzaal. Waar een winkel een etalage heeft, een meubelzaak een showroom, heeft een pianoverkoper een toonzaal! Met gesloten ogen een nóg mooier woord. En het dekt exact de lading: statige, veelal, zwarte piano’s en vleugels staan tentoongesteld op de perfect bijpassende kerkvloer. Hoe je het ook neerzet. Het is mooi, statisch, sprekend en straalt charisma en trots uit; vleugels..piano’s..
Het valt mij meteen op dat het er helemaal niet koud is. Het schijnt dat de vorige eigenaar vloerverwarming aangelegd heeft in de nieuwe vloer. Aangenaam ben ik verrast. Te meer bij het zien van een stopcontact; in de vloer..

We lopen de trap op naar boven. Hier zit aan de voorkant de woonkamer, een balkon, eigenlijk. Vanaf hier lopen we langs één van de twee loopbruggen langs de zijgevel naar achteren. Hier laat Anne mij de originele ouderwetse deurtjes zien waarachter een slaapkamer of badkamer verborgen is. Trap af naar de keuken. Een ruime gezellige keuken die, zoals ze zelf zeggen, aan een opknapbeurt toe is. Sommige gebreken komen pas later aan het licht; zo ook een vocht probleempje in de keuken.

Maar ach, het had ze er toch niet van weerhouden vorig jaar bij hun zoektocht voor een geschikte locatie voor het florerende bedrijf. Aanvankelijk hadden ze de Hervormde kerk op de korrel. Na een tweetal bezoeken en het lezen van het vuistdikke bouwkundigrapport werd een duidelijke conclusie getrokken; te veel werk voordat daar een vleugel naar binnen gereden kon worden. Toen ze terugliepen naar de auto viel hun oog op het bordje op het hek van de Fermanje. Dat leek niet zo raar! En de dame die over het erf wandelde kon hen vast meer vertellen.
Dat wilde de mevrouw wel en twee uren later stapten Anne en Guusta tevreden in de auto. De boerderij aan Achter de Hoven in Leeuwarden, wat tot dan toe als atelier diende, kon ingeruild worden. Het was te klein bevonden, omdat de werkzaamheden zich uitbreidden. En een pianotechnicus verdient een passende locatie. En die stond in Jirnsum; een dorpje.

Ondertussen zitten we in de woonkamer, waar het prima toeven is. Fijne stoel, licht; heel veel licht en mooie accessoires. Het gesprek gaat nog steeds over Jirnsum. Een klein dorp, uiteraard, en voor een echte Liwwarder, zoals Guusta is, een hele stap. Er was wel wat overredingskracht voor nodig, want Guusta keek er wel tegen op! Er is natuurlijk continu reuring in de stad, alles op fietsafstand, maar ook nachtelijke overlast van o.a. lawaaiïge hulpdiensten en stappende jeugd. Maar in ons kleine Jirnsum vindt ze rust. Veel rust. Sinds hun intrek is ze welgeteld één keer wakker geschrokken; toen een stel onverlaten het nodig vond om de bouwsteiger rond de kerk te beklimmen en een paar nostalgische beelden te vernielen..
Los van dit feit, geen onvertogen woord over Jirnsum. Anne en Guusta hebben het hier naar hun zin en zijn ook steeds meer te zien en betrokken bij activiteiten in het dorp.

Guusta schenkt thee uit een oud theepotje in een kopje met suikerkontjes uit een blikken huisje. Guusta heeft dit uit de keuken meegenomen en is de trap opgelopen. Dit gaat nog altijd goed. Wat beiden betreft zal dit ook nog wel lange tijd zo blijven. Ze hebben zich voorgenomen om hier oud te worden. Desnoods met een traplift naar de woonkamer, al was het alleen maar voor het dienblad.
Als ik zo om mij heen kijk, zie ik eigenlijk alleen maar oude dingen. Helemaal niks ten nadele van de smaak van inrichting, want het past heel goed! Alles wat ik zie hoort hier gewoon. Niks is ‘out of place’. Stoelen, bank, vloerkleed, kast. Leer, stof, hout en gietijzer. Oud met nieuw. Het stáát, hoe je het ook wendt of keert. Alles kan, alles mag, alles past en alles hoort.
Ik zie twee trommels met daarop de stokken. Op pootjes. Ze blijken afkomstig van Allegro. De welbekende plaatselijk brassband. Er schijnt een kastje bij te horen waar menig oud korpslid jaloers op zal zijn. Die staat er tegenover. Door de vorige bewoner zijn deze drie voorwerpen overgedragen. Een beetje zo van:”Wat je ook met de kerk doet, deze drie horen er hoe dan ook in”! En zo is het ook gegaan.
Nóg zoiets wat niet opvalt totdat je er op gewezen wordt, zijn de boekenkasten op de beide loopbruggen. Met de toekomstige bibliotheek in het achterhoofd verzamelde boeken nog in de verhuisdozen, zijn deze één slag gekanteld en ook zo blijven staan. Het valt niet eens op! Als de koningin in een kerk ging wonen en boeken moest verhuizen, zou zij het ook zo doen! Iedereen zou het zo doen! De plannen voor een echte boekenkast zijn er ook wel, maar ik weet nu al dat die er niet komen…

We lopen de trap af en doen een rondje toonzaal. Piano’s; laag, hoger, hoogst. Vleugels; klein, groter, grootst. Als leek een voorstelbare redenatie. Anne legt uit. Het grote verschil is namelijk dat een vleugel de snaren (drie per toets) horizontaal heeft en een piano de snaren (ook drie per toets) verticaal. Ta-daa.. Spectaculairder is het niet!
De klanken zijn echter wel gelijk. Maar om een snaar van 1.30 meter hetzelfde te laten klinken als één van pakweg 2,50 meter moet die dus dikker zijn. Zo zijn de langste vleugels zelfs wel 3,10 meter. Met dus in verhouding dunnere snaren dan een vleugel van 1,80 meter. En dan wordt er ook nog ruimte ‘bespaard’ door de snaren diagonaal te laten lopen.
Een lade wordt opengetrokken en ik zie allemaal mechaniekjes. Ik kijk namelijk recht in het ‘binnenwerk’ van de vleugel. Hier bevinden zich de hamertjes, radertjes, vilt en dempers. Sla je een willekeurige toets aan, dan slaat de hamer (voorzien van vilt) tegen de snaren. Nét daarvoor gaat de demper van de snaren af, die weer terugkeert als de toets wordt losgelaten. Als er heel veel op een piano/vleugel gespeeld wordt, ontstaat er slijtage. De klank zal veranderen en een pianotechnicus zal uitkomst bieden. Wat Anne dan doet is, indien nodig, het vilt van alle 88 toetsen verwijderen en opnieuw aanbrengen. Een klus waar veel geduld voor nodig is en wat dus de nodige uurtjes in beslag neemt. Hiernaast is Anne ook erg druk met pianostemmen; het op de juiste klank terugbrengen van de snaren. Dit is meestal twee keer per jaar nodig en omdat het nogal een aanslag op het eigen gehoor is, doet Anne dit ongeveer 3 á 4 dagen per week.

Inmiddels lopen we, met een biertje in de hand, langs de werkplaats. De plek waarvan ik meteen kon zien dat ik met een gepassioneerd persoon te maken had. Een normaal persoon legt zijn lijmklemmen niet in een vitrinekast! Die klemt ze vast op de werkbank of bewaart ze in een la.. En een normaal persoon stalt zijn gereedschappen ook niet uit! Die liggen in een bak of gereedschapskist.. Maar dat even terzijde.
Als Anne niet stemt, onderhoud pleegt, onderweg is met zijn eigen (huur)vleugel, of in onderhandeling is met een klant over de verkoop van één van zijn eigen piano’s, dan restaureert hij. Vleugels en piano’s. Oude gevalletjes weer nieuw leven inblazen. Nieuwe snaren, nieuw vilt, nieuw hout, nieuwe deklaag. Het echte monnikenwerk! Soms wordt hij ervoor gevraagd, soms koopt hij er eentje, omdat ze mooi zijn en de moeite van al het werk waard zijn. Kleine onderdeeltjes zelf maken, het loont niet de moeite, maar het is wel leuk. Dan wordt er eenzelfde blik geduld opengetrokken dat hij voorheen nodig had tijdens het lesgeven aan kinderen wier ouders soms gemotiveerder waren dan de studenten zelf..
Destijds een reden voor de carrièreswitch: Anne wilde de kunst van het geduldig zijn anders toepassen. Als pianotechnicus. Een van de beste beslissingen in zijn leven, zoals hij zelf zegt. En als de werkweek dan soms 80 uren bedraagt, is dan niet erg. (Al denkt Guusta daar soms anders over..)

Toen destijds de Fermanje te koop kwam te staan, had menigeen er wel ideeën over wie of wat er in zou kunnen komen. Dat Anne en Guusta er in zouden komen wonen kon natuurlijk niemand voorzien. En dat de voormalige schuilkerk nu vol staat met piano’s en vleugels is helemaal een verassing. Ik hoop dan ook dat Anne en Guusta met veel plezier in Jirnsum mogen wonen.

Siep Hijlkema
Redactie Jirnsum.com