Thomashuis: een onbetreden stukje Jirnsum

Het was tijdens de kerstmarkt vorig jaar toen ik voor het eerst met Marleen sprak. Voor de vierde maal was zij ‘standhouder’ in haar eigen appartement achter hun huis. We raakten aan de praat en ik besloot om in het nieuwe jaar contact op te nemen voor het promoten van haar werkzaamheden in haar eigen winkeltje en dan misschien ook over het Thomashuis.
Uiteindelijk ging het alleen over het Thomashuis en kwam het winkeltje niet eens ter sprake.

Na een tevergeefse zoektocht, in 2001 ,van Hans van Putten voor zijn verstandelijk beperkte zoon Thomas naar een geschikte zorginstelling, besloot hij het zelf maar te doen. Resultaat: het eerste Thomashuis. Veertien jaar en 112 Thomashuizen later staat het streven nog steeds fier overeind: zorg leuker, beter en goedkoper maken. En daar is niet meer voor nodig dan liefde, persoonlijke aandacht en korte lijntjes tussen bewoners, ouders en de verzorgers.
Thomashuis3
Maar goed, dat wist ik ook niet voordat ik aanbelde en Marleen de deur voor mij opendeed. Ik volgde Marleen door de lange gang naar de huiskamer. WOW!! Wat een licht, wat een ruimte en wat een gezelligheid! Vijf jaar bestaat Thomashuis Jirnsum al. Veelvuldig ben ik langs deze eeuwenoude boerderij gefietst, gelopen of gereden onderweg naar iets of iemand. Via It Efterom ben ik ook dikwijls langs de tuin gelopen. Maar nooit had ik de behoefte om te willen weten wat er onder dit immense pannendak schuilgaat.
Tot deze zonnige winterdag in januari. Ik voelde mij meteen welkom, thuis en klein. Klein in deze onbekende wereld van de zorg. Een oude boerderij is omgetoverd tot huisvesting voor mensen met een beperking. Met, of eigenlijk, mét de zorgondernemers onder hetzelfde dak.
De Dijksta’s wonen met zijn vieren aan de voorkant en de bewoners met zijn zevenen (er is nog één plaats vrij) aan de achterkant.

Rond 2008 zochten Bernard en Marleen beide een andere invulling van hun leven. Marleen vanuit de kinderopvang en Bernard vanuit de timmerwereld. Op een dag liet Bernard een krantenknipseltje aan Marleen laat zien en ieders nieuwsgierigheid was gewekt. Er werden namelijk zorgondernemers gezocht voor een Thomashuis. Het was toen al bekend dat de oude boerderij in ons dorp langs de ijsbaan hier ook voor bedoeld was. “Dat zou wat zijn..?”
In Munein werd door De Drie Notenbomen (de centrale organisatie achter de Thomashuizen) een informatieavond georganiseerd. 40 Stellen kwamen daar op af. In een voormalige vlasfabriek werd hen o.a. uitgelegd dat het dan wél om 24-uurs zorg ging. En daar hadden de andere 39 stellen even niet aangedacht. Dat ene stel overigens ook niet; maar het schrikte ze niet af!
Met Marleen haar achtergrond en opleiding konden ze in ieder geval aan de screening beginnen. Diverse testen werden er op ze losgelaten en terwijl Bernard een studie SPW volgde reden ze ook nog wekelijks samen naar Gouda voor scholing betreft boekhouding en aanverwante financiële onderwerpen. Al met al een traject van twee jaar.
En, ja! Ze konden de boerderij in Jirnsum bestieren. Maar daar moest nog heel wat in gebeuren, zoveel was wel duidelijk. Gelukkig bood Vesting soelaas. Dat is de woningbouwvereniging die alle karakteristieke panden van verf en behang voorziet en verandert in Thomashuizen.
“Goh, fijn, misschien kunnen we zelf ook wat meedenken en ideeën aanleveren”. Helaas ging dát niet door: Vesting doet alles zelf en de ondernemers mogen pas het pand betreden, wanneer het klaar is. Keuken, vloer, licht en sfeer moet dan nog aangebracht worden.

1 Maart 2010 gingen de deuren open voor de nieuwe bewoners van Thomashuis Jirnsum. Fantastisch! Een plek voor hun zelf, in een eigen kamer, met hun eigen spulletjes en toegang tot het gedeelde sanitair en huiskamer. De zeer ruime huiskamer met, zoals gezegd, veel licht en hoogte. Uiteraard door het hoge boerderijdak realiseerbaar.

We zitten aan de stamtafel (waar er eigenlijk twee van zijn) en ik kijk om me heen. Alles wat ik zie lijkt zelf gemaakt. Lampjes, kasten, tafels en stoelen, spiegel, lijstjes.. Ik ben onder de indruk. Als we over het Thomashuis praten helemaal..
Marleen vertelt me over de tijd dat ze net begonnen met het zorgondernemerschap. Het was als op een roze wolk. Alles was nieuw, schoon, groot en gewoon heel erg mooi. Een beetje onwerkelijk, misschien. Een beetje zoals ik me voel, nu.
Het was ook druk, natuurlijk. Twee huishoudens. Twee eigen kleine kinderen én de bewoners, waarvan er in ieder geval twee zijn die overal hulp bij nodig hebben. Daar hadden ze hun handen wel vol aan. Tenslotte gaat toch iedereen tegelijk eten en slapen. In twee verschillende delen van het grote huis. En dan werd er wel eens een keer eentje vergeten…

Thomashuis1

Het mag de pret echter niet drukken, want ruzie wordt er niet gemaakt. Zeven mensen met een beperking zoals bijvoorbeeld een laag IQ, autisme of het syndroom van Down variërend in de leeftijd van 18 tot 45; dan mag je toch op zijn minst verwachten dat er hier en daar wel eens wat strubbelingen ontstaan. Niet dus. De omgang met elkaar loopt op rolletjes. Elkaars veters worden gestrikt , jassen worden dichtgedaan en de gezamenlijke uitjes doen ze ook echt met z’n allen. Het betreft dan meestal een avondje bowlen of zwemmen. Gewoon, omdat Marleen en Bernard dat leuk vinden om te doen met hun bewoners.
Overdag gaan de bewoners allen naar dagbesteding. In de letterlijke zin van het woord. Besteding van de dag. De een schildert in Sneek, de ander hanteert de handdoekenkar op een school en weer iemand anders werkt in een drukkerij. Bezige bijen, allen op waarde geschat en gewaardeerd; werkzaamheden worden beloond en timmerprojectjes, schilderijen en knutselkunsten worden te koop aangeboden.
Het kan dan ook niet anders dan dat taxi’s via It Efterom af en aan rijden om de bewoners naar het werk te brengen. Logistiek vernuft wat Bernard en Marleen tot in de puntjes beheersen. En niet alleen vroeg in de ochtend, waarbij, en ik zeg het nogmaals, twee gezinnen van schone kleren en boterhammen moeten worden voorzien, maar ook ’s avonds als er gesport gaat worden. De een zwemt, de ander bowlt, er gaat iemand badmintonnen, maar er blijven ook bewoners thuis. Die moeten in bad of willen gewoon televisie kijken. En als niemand iets heeft, gaan ze met zijn allen zwemmen of bowlen. Of ze gaan bij mooi weer een blokje om, via de kapper, de pedicure of het terras. Daarom vindt Marleen het ook zo jammer dat de winkel weg is. Bewoners gingen voorheen zelf naar de winkel voor een boodschapje, maar dat kan niet meer.. Zelf iets starten heeft heel even tot de gedachten behoort, maar de huurprijs verstoorde deze meteen. Niet te doen!

Thomashuis

Hoe langer we praten, hoe meer ik zie, hoe sterker ik het gevoel krijg dat dit een bijzondere onderneming is, waar maar een handjevol mensen weet van heeft. Ik krijg ook het gevoel dat Marleen weer inzicht krijgt in de bijzonderheid van hun eigen occupatie. Want persoonlijk heeft het nogal wat voeten in aarde gehad. Huidige baan opzeggen, screening, opleiding volgen, huis verkopen, compleet nieuw huis betreden met (toen) acht bewoners met een beperking en een eigen huishouding met twee kinderen. Daarbij zijn ze dan de meeste middagen misschien wel vrij van bewoners, maar er kan ook een belletje komen dat er iemand ziek wordt en opgehaald moet worden, wat dan óók weer geregeld moet worden. En dat moet dan naast het schoonhouden van de kamers en het verschonen van de bedden, het doen van de boodschappen en het bijhouden van de boekhouding..
Het is écht 24-uurs zorg. Er gaat geen bel om vier uur. Er zit hooguit een gesloten deur tussen werk en privé. En dat is niet veel.. Handig, maar ook lastig. Verjaardagen elders worden bij toerbeurt bezocht en eigen verjaardagen thuis worden samen met de bewoners gevierd. Etentjes thuis met vrienden worden ook in de grote huiskamer gegeven. Met zijn allen. Dat is het devies. En dan sneuvelen er ook wel eens vriendschappen of verwateren er familiebanden.
Bernard en Marleen hebben twee jaar lang alle zorg op zich genomen en hebben daarna hulp ingeschakeld in de vorm van personeel. Vier dames zijn aangenomen en hebben contracten van twee keer 18 en twee keer 24 uur. Dat geeft meteen ook weer hoeveel werk het allemaal is.
Nu kunnen Bernard en Marleen zich beter verdelen tussen werk en privé en ontstaat wellicht ook een mogelijkheid om weer eens een weekje weg te gaan. Met zijn vieren.

Het personeel druppelt binnen, een dochter moet naar volleybal, een bewoner komt terug van dagbesteding, Bernard groet ons. Marleen had deze middag even tijd voor mij, maar dat loopt al op een eind. Ik krijg een rondleiding en het valt mij op dat er, in tegenstelling tot de woonkamer, opvallend veel van de boerderij bewaard is gebleven. Binten en spanten steken af tegen de heldere kleuren van de wanden en deuren. Oude boerderijraampjes worden van eigengemaakte luikjes voorzien en nét de kamer met een dikke muurstijl pal achter de deur wordt door de ouders van de bewoner als geen enkel probleem ervaren.
Ouders van de bewoners die er voor gekozen hebben om hun kinderen onderdak te geven in een Thomashuis. Ouders die vinden dat het voor hun kind met een beperking ook tijd wordt om op zichzelf te gaan wonen. Ouders die daar langer mee hebben gewacht, omdat het nog zo gezellig was met de kinderen thuis.
Deze ouders wilden niet dat hun kind in een Grote Zorginstelling zou verblijven. Die wilden korte lijntjes tussen zichzelf, hun kind en de verzorgers. Die wilden het beste voor hun kind.
En dat krijgen ze! Hun kind komt meestal in de weekeinden thuis en die vinden het fijn om weer terug te gaan naar Jirnsum. Die gaan op zondagavond weer “..terug naar huis..”. En dáár doen Bernard en Marleen het voor.
Thomashuis2
Nog een paar bewoners melden zich en schudden beleeft mijn hand. “Jíj ziet er netjes uit!”, krijg ik als compliment. Ik schud nog een paar handen en wens iemand een fijne verjaardag voor de volgende dag.
Marleen kijkt, denkt na, praat met mij, een bewoner en werknemer (géén hiërarchie, overigens) en het is merkbaar dat de spits voor de deur staat. Tijd voor mij om te gaan.
Ik bedank Marleen voor deze boeiende belevenis en we spreken af dat ik nog eens terugkom voor zonnige foto’s. Door het geklets heb ik de mooie zonnestralen gelaten voor wat ze waren, onbedoeld.
De volgende dag sta ik weer op de stoep, de zon is wederom aanwezig. Van een vriendelijke meid krijg ik toestemming om rondom het huis foto’s te maken. Als de boodschappen uitgeladen zijn, krijg ik van Marleen ook de mogelijkheid om binnen nog wat foto’s te maken. Het is er gezellig druk. Er wordt gekeuveld, gepuzzeld, gekleurd en aandachtig naar mij gekeken, met mijn statief en camera. Ook de eigen kinderen zitten hierbij aan tafel en doen moeiteloos mee. Eigenlijk vanaf dag één al. Andermaal bewondering. Mooi om te zien.
Ik ga. Niet omdat ik het graag wil, maar omdat ik elders ook nodig ben.